A. Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Gerçekleştirilen Önemli Değişiklikler

  • Kurumlar için asgari kurumlar vergisi ödeme yükümlülüğü getirildi. Fakat bu yükümlülük kurumların 2024 yılı kazançları için söz konusu değildir, düzenleme, kurumların 1.1.2025 sonrası kazançlarına, geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere uygulanacaktır.
  • Nihai ana işletmesinin konsolide finansal tablosundaki yıllık konsolide hasılatı, gelirin raporlandığı hesap döneminden önceki 4 hesap döneminin en az ikisinde 750 milyon Avro karşılığı Türk lirası sınırını geçen çok uluslu işletme gruplarının bağlı işletmelerinin ilgili hesap dönemindeki kazançları, yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisine tabi olacaktır.
  • Teknogirişim (start-up) şirketlerinin hizmet erbabına bedelsiz veya indirimli olarak verdikleri ücret niteliğinde kabul edilen pay senetlerinin, verildiği tarihteki rayiç değerinin o yıldaki bir yıllık brüt ücret tutarını aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna tutulmuştur.
  • Serbest meslek erbabı ile ticari kazanç sahiplerinin iş yerlerinde hasılat tespiti yapılarak gelir vergisi matrahı denetimi yapılacaktır. Bu düzenleme 1.1.2025 tarihinde yürürlüğe girecektir. Ancak bu yürürlük tarihinden önceki dönemde Vergi Usul Kanunu’nun 127. maddesine göre özel yetki verilmiş yoklama memurları tarafından hasılat tespiti yapılamayacağı anlamına gelmemektedir.
  • Cumhurbaşkanınca belirlenen sektörlerin yanında Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, mezkûr Kanun kapsamındaki faaliyetleri dolayısıyla hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına yaptıkları ödemelerden de gelir ve kurumlar vergisinde tevkifat uygulamasının kapsamına dahil edilmiştir. Fakat bu düzenleme 1.1.2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir
  • Kurumlar Vergisi Kanunu’yla Türkiye kurulan fon veya ortaklıkların ticari mal niteliğinde olanlar dahil sahip oldukları taşınmazlardan elde ettikleri kazançlara sağlanan kurumlar vergisi istisnası elde edilen bu kazançların %50’sinin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı izleyen ikinci ayın sonuna kadar ortaklarına kar payı olarak dağıtılması şartınabağlanmıştır. Fakat kar dağıtım koşulunu sağlayamadığı için istisnadan yararlanamayan yatırım fon ve ortaklıklarından kar payı elde eden kurumların, iştirak kazançları istisnasından yararlanmalarına imkan sağlanmıştır. Bu düzenleme 01.01.2025 tarihinden itibaren elde edilen kazançlara uygulanmak üzere Kanunun yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
  • Yap-işlet-devret modeli çerçevesinde gerçekleştirilen projeler ve kamu özel iş birliği modeli çerçevesinde yürütülen projelerde faaliyette bulunan kurumların kazançları için kurumlar vergisi oranı %30’a çıkarılmıştır. Bu düzenleme ile %30 oranı, anılan kurumların münhasıran bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlara değil; tüm faaliyet kazançlarına uygulanacaktır.

B. Katma Değer Vergisi Kanunu’nda Gerçekleştirilen Önemli Değişiklikler 

  • Deniz ve hava taşıma araçları için hizmetlere ilişkin Katma Değer Vergisi (“KDV”) istisnasının kapsamı sınırlandırmak amacıyla gezi, eğlence, spor ve amatör balıkçılık gibi faaliyetlerde kullanılan araçlar ile özel tekne ve yatların, deniz taşıma aracı olarak kabul edilmeyeceği düzenlenmiştir. Bu düzenleme 1.9.2024’te yürürlüğe girecektir.
  • Milli güvenlik kuruluşlarının milli savunma ve iç güvenlik ihtiyaçları için yapılan teslim ve hizmetlere ilişkin ithalatlarda Gümrük Kanunu’nun 167. Maddesinden kaynaklanan istisna kaldırılmıştır. Bu değişiklik ile belirtilen malların ithalatı ve yurt içi teslimindeki ithalat lehine olan uygulama farklılığı giderilmekte ve Katma Değer Vergisi Kanunundaki istisna devam ettirilmektedir.
  • Birleşme, devir ve bölünme işlemleri dolayısıyla faaliyetini bırakan, bölünen veya infisah eden mükellefler tarafından yüklenilen ve indirilemeyen katma değer vergisinin, devralan mükellefte indirimi, yapılacak inceleme sonucuna göre mümkün olabilecektir. Gerekli incelemeler VUK’ da düzenlenen zamanaşımı sürelerine bağlı olmaksızın yapılabilecektir.
  • Beş takvim yılı veya daha fazla süreyle devreden katma değer vergisi tutarlarının, indirim KDV hesaplarından çıkarılarak özel bir hesaba alınması ve indirimi yasaklanan söz konusu KDV tutarının, üç yıl içinde mükellefin talebine bağlı olarak en fazla bir yıl içerisinde yapılacak vergi incelemesi sonucuna göre gelir veya kurumlar vergisinin tespitinde gider olarak dikkate alınması düzenlenmiştir. Belirlenen sürede talepte bulunulmaması halinde, indirimi yasaklanan katma değer vergisi tutarının gider olarak dikkate alınması mümkün olamayacaktır. Bu düzenleme 1.1.2030 tarihi itibarıyla yürürlüğe girecektir.
  • KDV iadesinin vergi inceleme sonucuna göre yerine getirileceği kural haline getirilmiştir. Fakat mükelleflerin vergiye uyum seviyelerine göre Bakanlığa YMM raporu veya herhangi bir rapor almadan iade yöntemlerini belirleme konusunda yetki verilmiştir. Bu düzenleme, 1.9.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

C. Vergi Usul Kanunu’nda Gerçekleştirilen Önemli Değişiklikler 

  • Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen Vergi Usul Kanunu (“VUK”) m.153/A-3 vd. fıkralarında yapılan değişikliklerle madde kapsamındaki mükelleflerden istenilecek teminatın üst sınırı belirlenmiş, istenilen teminatın verilme süresi 30 günden 60 güne çıkarılmış, VUK m.153/A-3’teki yükümlülüklerini öngörülen şekilde yerine getiren mükelleflere teminatın iade edilmesi ve birinci fıkrada sayılan kişilerin teminat isteme tarihi itibari ile tahakkuk etmiş tüm vergi borçlarından sorumlu olmamaları sağlanmıştır.
  • Borsa rayicinin tanımında (VUK 262. Md) yer alan iktisadi kıymetlere kıymetli madenlerde ilave edilmiştir. Ayrıca, getirilen ek düzenleme ile (VUK 274/A) altın, gümüş, platin ve paladyum gibi kıymetli madenler borsa rayici ile değerlenecektir.
  • Mükellefiyet tesis ettirmeksizin vergi dairesinin bilgisi dışında gerçekleştirilen ticari, zirai veya mesleki faaliyette bulunanlara kesilecek vergi ziyaı cezası %50 oranında arttırılmıştır. Yani verginin 1 katı olarak kesilecek cezalarda 1,5 kat, verginin 3 katı olarak kesilecek cezalarda 4,5 kat olarak uygulanacaktır.
  • Kayıt dışılıkla mücadeleye katkı sağlamak amacıyla, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının tutarları artırılmıştır.
  • VUK’ta yer alan uzlaşma müessesesinde vergi aslı, uzlaşma kapsamından çıkarılmıştır.

D. Diğer Değişiklikler 

  • Serbest bölgelerdeki üretim faaliyetlerinden elde edilen kazançların tamamı bakımından söz konusu olan kurumlar vergisi istinası yurt dışına yapılan satışlardan elde ettikleri kazançlar ile sınırlandırılmıştır. Dolayısıyla artık yurt içine yapılan satışlardan elde edilen kazançlar kurumlar vergisine tabi olacaktır.
  • Borcu yoktur uygulamasına “mahkeme kararları ve icra dairelerinin ödeme veya icra emirleri üzerine yapılacak ödemeler” de dahil edilmiştir.