Rekabet Yasağı Sözleşmesi Nedir ?
İş sözleşmesinin devamı süresince işçinin işverenle rekabet etmemesi işçinin sadakat
borcundan kaynaklanmaktadır. Buna karşılık, bazı koşullarla sözleşmenin bitiminden
sonra da belirli bir süre işçinin rekabet etmeyeceğine ilişkin bir hükmün iş sözleşmesine
konulması veya bu konuda ayrı bir rekabet yasağı sözleşmesi yapılması
kararlaştırılabilir. [1]
Rekabet Yasağı Koyabilmenin Koşulları Nelerdir ?
Şayet İşverenin Korunmaya Değer Ciddi Bir Menfaati Varsa
Aşağıda sayılan durumlardan birinin varlığı halinde işverenin korunmaya değer ciddi bir
menfaatinin olduğu kabul edilmektedir.
1) Üretim Sırları veya İşyerinin İşleri Hakkında Bilgi Edinme Olanağı
Rekabet yasağı, ancak hizmet ilişkisi işçiye müşteri çevresi veya üretim sırları ya da
işverenin yaptığı işler hakkında bilgi edinme imkânı sağlıyorsa ve aynı zamanda bu
bilgilerin kullanılması, işverenin önemli bir zararına sebep olacaksa geçerlidir. Üretim
sırları ve işverenin yaptığı iş ile ilgili bilgiler ticari, teknik veya personele ilişkin
olabilir. [2]
2) Müşteri Çevresi Hakkında Bilgi Edinme Olanağı
Rekabet yasağının geçerli olabilmesi için işçinin konumu itibariyle işverenin müşteri
çevresi hakkında bilgi edinmesinin mümkün olması gerekir.
3) İşverenin Önemli Bir Zarara Uğrama İhtimalinin Varlığı
İşverene ait bilgilerin kullanılmasının, kazançlarda veya sipariş sayısında ciddi bir düşüş
doğurması, ilgili piyasada rekabet gücünde bir geriye gidiş yaşatması, iş yapma
olanaklarının gözle görünür bir biçimde sınırlandırılması, zararın kolayca telafi
edilemeyecek olması gibi hallerde önemli bir zararın varlığından söz edilebilir.
- Şayet İşçinin Ekonomik Geleceği Tehlikeye Düşmeyecekse
Rekabet yasağı, işçinin ekonomik geleceğini hakkaniyete aykırı olarak tehlikeye
düşürecek biçimde yer, zaman ve işlerin türü bakımından uygun olmayan sınırlamalar
içeremez ve süresi, özel durum ve koşullar dışında iki yılı aşamaz.
Rekabet yasağının geçerli olabilmesi için yer bakımından da sınırlandırılması
gerekmektedir. Söz konusu yer bir coğrafi bölge veya şehir olarak belirtilebilir. Rekabet
yasağının kapsamı işverenin işlerini fiilen yürüttüğü faaliyet alanının sınırlarını aşamaz.
Rekabet yasağı işverenin tüm faaliyet alanı ile değil, işçinin işletmede yapmakta olduğu
işle doğrudan ilgili, somut göreviyle sınırlı kalmalıdır.
Rekabet Yasağına Aykırı Davranışların Sonuçları Nelerdir ?
Rekabet yasağı anlaşmasına aykırı davranılması durumunda aşağıdaki sonuçlar
gündeme gelebilir.
- İşverenin Zararının Ödenmesi
Rekabet yasağına aykırı davranan işçi, bunun sonucu olarak işverenin uğradığı bütün
zararları gidermekle yükümlüdür. Sözleşmeye aykırı davranılması nedeniyle işçinin
tazminat sorumluluğu söz konusu olabilecektir. İşçinin sorumluluktan kurtulabilmesi
kusuru olmadığını ispat etmesi gerekir. [3]
- İşçinin Cezai Şart Ödemesi
İşverenin, rekabet yasağının ihlali nedeniyle zarara uğradığını ispatlaması her zaman
kolay olmamaktadır. Özellikle kazanç kaybı birçok olayda yasağın ihlalinden uzun bir
süre sonra ortaya çıkmakta, belirgin hale gelmektedir. Bu nedenle birçok olayda rekabet
yasağına aykırılığın yaptırımı olarak iş sözleşmelerinde cezai şartın kararlaştırılması
yoluna gidilmektedir.
- Rekabet Yasağına Aykırı Davranışın Sona Erdirilmesi
İşveren, ceza koşulu ve doğabilecek ek zararların ödenmesi dışında, sözleşmede yazılı
olarak açıkça belirtilmesi koşuluyla, kendisinin ihlal edilen menfaatlerinin önemi ve
işçinin davranışı haklı gösteriyorsa, yasağa aykırı davranışa son verilmesini de
isteyebilir.
- Rekabet Yasağının Sona Ermesi
Rekabet yasağı sözleşmesi, taraflarca kararlaştırılmış veya yargıç tarafından indirilmiş
süresi dolduğunda sona erer. Bunun gibi, işçinin ölümü ya da tarafların bu yönde
karşılıklı anlaşması da rekabet yasağı sözleşmesini sona erdirir. Bu durumların dışında
rekabet yasağı aşağıda belirtilen hallerde son bulur.
1) Rekabet Yasağı Devam Ederken İşverenin Gerçek Bir Yararının Kalmaması
Durumunda
Rekabet yasağı, işverenin bu yasağın sürdürülmesinde gerçek bir yararının olmadığı
belirlenmişse sona erer. Rekabet yasağı ile korunan bilgilerin sır olmaktan çıkması,
tamamen değişik bir müşteri çevresine hitap edecek biçimde işyerinin farklı bir bölgeye
taşınması, işyerinin faaliyet alanının değiştirilmesi gibi haller işverenin rekabet
yasağının devamında önemli bir yararının kalmadığına örnek olarak gösterilebilir.
2)İşverenin Haklı Bir Neden Olmaksızın İş Sözleşmesini Feshetmesi Durumunda
İş sözleşmesi haklı bir sebep olmaksızın işveren tarafından… feshedilirse, rekabet yasağı
sona erer. Buna karşılık, iş sözleşmesi işverence haklı nedenle feshedilirse rekabet
yasağı devam eder.
3) İşçinin İşverene Yüklenebilen Bir Nedenle İş Sözleşmesini Feshetmesi Durumunda
İş sözleşmesi işçi tarafından haklı nedenle derhal feshedilirse rekabet yasağı ortadan
kalkar. Bunun gibi, derhal feshi gerektirecek ağırlıkta olmamakla beraber, işverene
yüklenebilecek bir nedenle iş sözleşmesinin işçi tarafından süreli feshedilmesi halinde
de rekabet yasağı sona erer. [4]
[1] Prof. Dr. Sarper Süzek, Beta Yayınları, 18. Baskı, İş Hukuku, s.338, İstanbul 2019
[2] Süzek, s.339
[3] Süzek, s.344
[4] Süzek, s.348
