UZAKTAN ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDA İŞÇİ VE İŞVERENİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Korona virüs salgını ile beraber gittikçe yaygın hale gelmiş olan uzaktan çalışma ile ilgili olarak uzaktan çalışmanın usul ve esaslarının, işçi ve işverenin hak ve yükümlülüklerinin düzenlendiği Uzaktan Çalışma Yönetmeliği (“Yönetmelik”); Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 4857 sayılı İş Kanunu’nun (“Kanun”) madde 14’e dayanılarak hazırlanmıştır.
Yönetmelik 10.03.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe girmiştir. Kanun’un 14. Maddesi uyarınca uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi olarak tanımlanmaktadır.
Uzaktan çalışmanın usul ve esasları, işçi ve işverenin hak ve yükümlülükleri Yönetmelik kapsamında aşağıdaki gibi düzenlenmiştir.
UZAKTAN ÇALIŞMAYA İLİŞKİN YAZILI İŞ SÖZLEŞMESİ YAPILMALI
Uzaktan çalışmaya ilişkin yazılı bir iş sözleşmesi gerekmekte olup bu iş sözleşmesinde; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alacaktır.
ÇALIŞMA ALANI DÜZENLENMELİ
Uzaktan çalışmanın yapılacağı mekân ile ilgili düzenlemeler iş yapılmaya başlamadan önce tamamlanmış olmalıdır. Bu düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin karşılanma usulü, uzaktan çalışan ile işveren tarafından birlikte belirlenecektir. Uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçlarının işveren tarafından temin edilerek sağlanması esas olacaktır. Bu malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları açık ve anlaşılır bir şekilde uzaktan çalışana bildirilecektir.
ÇALIŞMA SÜRESİ BELİRLENMELİ
Uzaktan çalışma için mesai saatleri mevzuata uygun olacak şekilde düzenlenecek olup fazla çalışma işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılabilecektir.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN TEDBİRLER ALINMALI
İşyeri güvenliği konusunda uzaktan çalışanın güvenliği bakımından sorumluluk işverende olacak ve bu kapsamda işveren, uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlü olacaktır.
VERİLER KORUNMALI
İşveren, korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirlemelidir. İşyerine ve yapılan işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin uzaktan çalışan işçi, işveren tarafından bilgilendirilmeli ve kendisine işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgi aktarılmalıdır. Bu verilerin korunmasına yönelik işveren tarafından gerekli tedbirlerin de alınıyor olması gerekmektedir.
UZAKTAN ÇALIŞMANIN UYGULANAMAYACAĞI İŞLER
Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamayacaktır.
ÇALIŞMA MODELLERİ ARASINDA GEÇİŞ
İş ilişkisinin doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabileceği gibi hâlihazırda işyerinde çalışan işçinin mevcut iş sözleşmesi, işçinin ve işverenin anlaşması halinde, uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebilecektir. Bu kapsamda işçinin uzaktan çalışma talebinde bulunabilmesi mümkün olup talebin yazılı olması, talebin işyerinde belirlenen usul doğrultusunda işverence değerlendirilmesi, talep değerlendirilirken, işin ve işçinin niteliği gereği uzaktan çalışmaya uygunluğu ile işverence belirlenecek diğer kıstaslar göz önünde bulundurulmalıdır.
