Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan İşlenmeyen Tarım Arazilerinin Tarımsal Amaçlı Kiraya Verilmesine İlişkin Yönetmelik, 22.08.2024 tarihinde 32640 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. İlgili Yönetmelik’in 5. maddesi uyarınca, hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan tarım arazileri hariç olmak üzere mülkiyeti gerçek veya tüzel kişilere ait olup üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazileri, arazinin vasfının değiştirilmemesi ve kiralayan tarafından tarımsal üretimde kullanılması şartıyla Bakanlıkça sezonluk olarak kiraya verilebilecek.
Kiraya verilecek tarım arazilerinin tespiti amacıyla Bakanlıkça bir komisyon kurulması öngörülmüştür. Arazi Tespit Komisyonu olarak adlandırılan bu komisyon, il müdürlüğünde il müdür yardımcısı veya şube müdürü, ilçe müdürlüğünde ilçe müdürü başkanlığında toplanacak ve başkan dahil toplam beş asil, iki yedek üyeden oluşacak.
İşlenmeyen tarım arazileri, Arazi Tespit Komisyonu tarafından kadastro parsel verileri, uydu görüntüleri, coğrafi bilgi sistemleri, diğer kamu kurumlarından elde edilecek veriler üzerinden yapılacak çalışmalar ve yerinde gerçekleştirilecek arazi kontrolleriyle tespit edilecek. İşlenmeyen tarım arazilerinin tespitinde, içinde bulunulan yılın 1 Eylül tarihi ile bölgelere göre değişen hasat dönemi dikkate alınarak en geç takip eden yılın 31 Ağustos tarihine kadar olan süre dikkate alınacak.
İşlenmeyen tarım arazilerinin tespitinden sonra, kesinleşen işlenmeyen tarım arazileri listesinde yer alan tarım arazileri için rayiç kira bedelleri tespit edilecek ve ayrıca Kiralanacak Tarım Arazileri Listesi oluşturulacak. Rayiç kira bedelinin tespitinde ise emsal olarak kullanılmak üzere, kiralanacak tarım arazisi ile benzer özellikte ve aynı yerleşim yerinde bulunan en az üç adet kiralanmış tarım arazisi tespit edilecek. Emsal olarak kullanılacak tarım arazilerinin belirlenmesinde, akrabalar/hissedarlar arası kiralama, sosyal nedenlerle kiralamalar gibi özel amacı olan kiralama bedellerinin piyasa koşullarını temsil kabiliyetlerine de dikkat edilecek. Ancak önemle vurgulanmalıdır ki, kira bedeli, Arazi Kiralama Komisyonu tarafından takdir edilen rayiç kira bedelinden düşük olamayacak.
Arazi Kiralama Komisyonu, kesinleşen Kiralanacak Tarım Arazileri Listesini elektronik ortamda ve il müdürlüğü internet sitesinde yedi gün süre ile ilan edecek ve ilan süresi içerisinde kiralama taleplerini alacak. İlan edilen tarım arazilerini kiralamak isteyenler, Tarım Arazisi Kiralama Talep Formunu eksiksiz olarak doldurarak ilan süresi içerisinde İl Müdürlüğüne başvuru yapabilecekleri gibi, bu başvuruların Tarım Arazileri Değerleme ve Edindirme Bilgi Sistemi (TED Portalı) üzerinden de yapılması mümkündür. Gerçek kişi olarak başvuruda bulunanların Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmaları ise zorunludur.
İlgili tarım arazilerinin kiralanmasında öncelik, kiraya verilecek tarım arazisinin bulunduğu yerleşim yerinde ikamet edenlere, sivil toplum kuruluşlarına ve meslek odalarına tanınacak. Öncelikli gruplardan birden fazla istekli çıkması halinde en yüksek teklifi verene, öncelikli gruplardan istekli çıkmaması halinde ise diğer isteklilerden en yüksek teklifi verene kiralama yapılacak.
Kiraya verilecek tarım arazisi, sözleşme tarihinden itibaren on beş gün içinde Arazi Teslim Tutanağı ile kiracısına teslim edilecek. Kiralanan tarım arazileri Bakanlıkça belirlenen kayıt sistemlerine kaydedilecek ve kiracılar bu arazilerle ilgili tarımsal desteklerden yararlandırılacak.
Kira bedeli, kiracılar tarafından arazi sahiplerine ödenecekse de arazi maliklerine ya da hak sahiplerine ulaşılamaması halinde, Bakanlıkça belirlenecek bir kamu bankasında araziye özgülenerek açılacak üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılacak. Mülkiyeti ihtilaflı tarım arazilerinde ise ihtilafın giderilmesi halinde biriken kira geliri ve ferileri, hak sahiplerine payları oranında dağıtılacak.
Son olarak değinilmelidir ki, kiracı, kiralama sezonu boyunca kiraladığı tarım arazisi üzerinde, tarımsal üretim planlaması kapsamında belirlenen ürün/ürün gruplarını üretmekle, genel tarımsal üretim tekniklerine riayet etmekle, toprağın yapısını bozacak uygulamalardan kaçınmakla, arazi üzerindeki çok yıllık bitkiler ve varsa sabit tesisleri korumakla yükümlü olacak. Kiracı, kiraladığı tarım arazisini yönetmelik ve kira sözleşmesine aykırı kullandığı takdirde, arazi maliklerinin haklarının saklı kalması kaydıyla, takip eden yılda bu yönetmelik kapsamında yapılacak kiralamalara teklif veremeyecek.
Söz konusu Yönetmelik’e ilişkin linklere aşağıdan ulaşabilirsiniz:
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/08/20240822.pdf
https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=40928&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
