Ticari İşletme Devri
Ticari işletmenin faaliyeti için işletmede her zaman bulunan malvarlıkları devrin kapsamını oluşturur. Devir sözleşmesi duran malvarlığını, işletme değerini, kiracılık hakkını, ticaret unvanı ile diğer fikrî mülkiyet haklarını ve sürekli bulunan malvarlıklarını kapsar. Taraflar anlaşarak bunlardan bazılarını devrin dışında tutabilirler. Devir kapsamında olduğu kabul edilen ticaret unvanı, ticari işletmeden ayrı devredilemez. Ticari işletmenin devri ticaret unvanının da devri sonucunu doğurur.
Ticari faaliyet için önemli nitelikte olan malvarlıkları devir kapsamındaysa burada bir ticari işletme devri vardır. Bununla birlikte, bir ticari işletme devrinin söz konusu olması için ticari işletmenin devamlılığı ve bütünlüğü bozulmamalıdır. Bu ölçüde malvarlığının devredilmesi gerekir. Taraflar hangi malvarlıklarını devir kapsamı dışında bırakacağını belirtmişse veya devredilen malvarlıklarını tek tek saymamışlarsa, devir kapsamındaki malvarlıkları bu kritere göre belirlenir. Devir kapsamındaki malvarlıklarını tespit edebilmek için ticari işletmenin bilançosuna, envanterine ve diğer ticari kayıtlarına bakılması önerilmektedir.
Borçlarımı Devir Kapsamı Dışında Bırakabilir Miyim ?
Tacirin malvarlığında yer alan ve ticari işletmenin faaliyetindeki borç ve yükümlülükler de malvarlığı ile birlikte devir kapsamındadır. Ticari işletmenin faaliyetiyle ilgili olarak işlemler dolayısıyla ya da kanundan doğan borçlar ile ticari işletmenin kuvvetlendirilmesi nedeniyle alınan krediler, ticari işletmeyi ilgilendiren borçlar arasındadır. Ticari işletmeyi ilgilendiren borçların da devir kapsamında devralana geçmesi, ticari işletmenin bütünlüğü ilkesi kapsamındadır.
Ticari işletmenin devrinde borçların devralana geçmesi iki ana şart vardır:
(i) Geçerli bir devir sözleşmesi oluşturulmalı,
(ii) Devrin alacaklılara bildirilmesi ya da Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilmesi.
Devir konusu borçlar ticari işletmenin malvarlığına dâhil ve ticari işletmeyi ilgilendirmelidir. İlk borçlu olan devreden tacir açısından şahsen ifa zorunluluğu bulunmamalıdır. Devredilebilir nitelikte bir borç olmalıdır.
Türk hukukunda uzun yıllardır ağırlıklı olarak savunulan görüş; ticari işletmeye ilişkin borçların bütün halinde ve kanuni borç nakli tarzında kendiliğinden geçişini düzenlediğidir. Bu nedenle devir sözleşmesinde sadece malvarlığının devir kapsamında olmasının kararlaştırılmasının uygun olmayacağı yönündedir.
Ticari İşletme Nasıl Devredilir ?
Devir sözleşmesi yazılı şekilde yapılmalı ve ticaret siciline tescil ve ilan ettirilmelidir. Devir, alacaklılara bildirilmeli veya ilanla duyurulmalıdır. Bildirim ve ilan tarihinden itibaren, alacaklılara ve diğer kişilere karşı devralan sorumlu olur. İşletmeyi devreden, bunun gerçekleşmesiyle borç ödemekten kurtulmaz. Devreden, vakti gelen borçlar için işlemin devralan tarafından alacaklılara bildirimi veya duyurulması tarihinden itibaren; daha sonra vakti gelecek borçlar için ise vadesinin geldiği tarihinden itibaren iki yıl süreyle devralanla birlikte ortak sorumlu kalmaya devam eder.
